اثر (فقه)اثر به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شیء است. از اثر به مناسبت در باب‌های طهارت، صلات و صید و ذباحه بحث شده است. فهرست مندرجات۲ - تناسب اثر با شیء مؤثر ۲.۱ - اثر عقد، ایقاع، زوجیت و... ۲.۲ - اثر متکلّم ۲.۳ - اثر مسجد، قبر و نجاست ۲.۴ - اثر انگشت ۳ - اثر در ابواب فقهی ۳.۱ - اثر نجاست در پاک شدن شیء نجس ۳.۲ - باقی ماندن اثر مدفوع در استنجاء با سنگ ۳.۳ - استحباب در دفن مرده بر تشییع کنندگان ۳.۴ - اثر استعمال مسلمان در اجزاء حیوان ۳.۵ - اثر مالکیت در حیوان شکار شده ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - تعریف و معانی اثراثر به معنی باقی مانده از چیزی و نتیجه شیء است و دارای چندین معنی است. ۱. به معنی باقی مانده از چیزی. ۲. به معنی نتیجه و آن چیزی است که از چیزی بدست آید. ۳. بمعنی نشانه و آن علامتی است که دلالت بر چیزی می‌کند. ۴. به معنی خبر است و بر سخنان گذشته دلالت دارد نه بر عمل آنان. ۵. آنچه در پی شیء بیاید که فقها آن را حکم گویند. لفظ اثر گاهی به چیزی که تحقق و فعلیت یافته است به اعتبار این که از چیز دیگر به وجود آمده اطلاق می‌شود و از جهتی به معنی معلول به کار می رود. اثر مورد بحث، اثر به معنای اول می‌باشد. ۲ - تناسب اثر با شیء مؤثراثر در اصل، به معنای باقی مانده از چیزی است، لیکن باقی مانده از هر چیز، متناسب با آن است؛ به عنوان مثال: ۲.۱ - اثر عقد، ایقاع، زوجیت و...اثر هر یک از عقد، ایقاع، زوجیّت، مالکیّت و مانند آن‌ها، احکام تکلیفی یا وضعی مترتّب بر آن‌ها است. ۲.۲ - اثر متکلّماثر متکلّم، کلام او است؛ چنانچه در علم درایه، بر حدیث، اثر اطلاق شده است. ۲.۳ - اثر مسجد، قبر و نجاستاثر مسجد و قبر، اجزای بر جای مانده از آن دو و اثر نجاست، ذرّات، رنگ، طعم و بویی است که از آن باقی می‌ماند. ۲.۴ - اثر انگشتاثر انگشت، علامت و نشانۀ آن است، و گاه به طور مجاز به مناسبت حالّ و محل، اثر بر محل عارض شدن اثر اطلاق می‌شود مانند آثار سجده که بر مواضع هفت‌گانه که هنگام سجده بر زمین نهاده می‌شوند اطلاق می‌گردد. ۳ - اثر در ابواب فقهیبحث تفصیلی آثار عقود، ایقاعات، زوجیّت، ملکیّت و مانند آن‌ها در جای خود می‌آید. در این جا به نمونه‌هایی از مسائل آن که در باب‌های طهارت، صلات و صید و ذباحه آمده است اشاره می‌کنیم. ۳.۱ - اثر نجاست در پاک شدن شیء نجسدر تطهیر چیز نجس به وسیلۀ آب، اثر نجاست به معنای ذرّات باقی مانده از آن نیز باید زایل شود، لیکن برطرف شدن اثر آن به معنای بو، رنگ و طعم، شرط نیست. ۳.۲ - باقی ماندن اثر مدفوع در استنجاء با سنگدر استنجاء موضع مدفوع به سنگ، زوال اثر به معنای ذرّات بسیار ریزی که به طور معمول تنها با شستن از بین می‌رود، لازم نیست. ۳.۳ - استحباب در دفن مرده بر تشییع کنندگانمستحب است، تشییع‌کنندگان پس از دفن مرده، انگشتان خود را در خاک قبر فرو برند؛ به گونه‌ای که اثر آن باقی بماند. ۳.۴ - اثر استعمال مسلمان در اجزاء حیواناجزاء حیوان اعم از گوشت و پوست در صورتی که اثر استعمال مسلمان بر آن باشد، در حکم حیوان تذکیه شده است. ۳.۵ - اثر مالکیت در حیوان شکار شدهشکار حیوانی که اثر مالکیّت بر آن است مانند آن که بالش چیده شده باشد، موجب حصول ملکیّت نمی‌گردد. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۲۴۹. خاتمی،احمد،فرهنگ علم کلام،ص۵۰. |